Opsiyonlu işlemlerde yatırımcılar, volatilite adlı bir kavrama sıkça maruz kalırlar. Özellikle karşılaştıkları volatilitenin türü ise Bybit'in Opsiyonlu İşlem sayfasında da görebileceğiniz bir terim olan tahmini volatilitedir (IV). Bu makalede, dayanak varlık fiyatlarının gelecekteki volatilitesini daha iyi anlamanız ve opsiyonlu işlem yaparken IV'yi kullanabilmeniz için IV hakkında kapsamlı bir giriş sunulmaktadır.

IV, opsiyonların fiyatlandırılması açısından kritik önem taşır ve bir opsiyon sözleşmesinin fiyatlandırılmasının farklı bir yöntemi olarak değerlendirilebilir. Opsiyonlu işlemlerde IV tahmini, kâr ve zararınızı doğrudan etkileyecektir.

 

Temel Kavramlar: HV ve IV

Geçmiş volatilite (HV): Bir dayanak varlığın geçmiş volatilitesi, belirli bir zaman içindeki volatilitesini analiz etmek için kullanılabilir.

Tahmini volatilite (IV), bir dayanak varlığın fiyatındaki olası hareketleri öngörebilir. IV, opsiyon piyasasındaki yatırımcıların bir dayanak varlığın volatilitesini nasıl yorumladıklarını gösterir.

HV ve IV değerlerinin yıllık oran olarak gösterildiğini lütfen unutmayın.

 

IV, Opsiyon Fiyatlarını Nasıl Etkiler?

Prim olarak bilinen opsiyon fiyatları, kazançlı olan (asli değer) ve kazançlı olmayan (zaman değeri) bölümün toplamından oluşur. Kazançlı olan (In The Money) bölüm, opsiyonun gerçekleşme değerine eşit olup yalnızca dayanak varlık fiyatıyla ve opsiyonun kullanım fiyatıyla ilişkilidir, ayrıca opsiyon risk faktörlerinden (Greeks) etkilenmez.

Dolayısıyla IV'nin opsiyon fiyatına olan etkisi, opsiyonun kazançlı olmayan (Out of The Money) pozisyonu için geçerlidir.

IV'nin opsiyon fiyatlarına olan etkisi vega kullanılarak ölçülebilir. Vega, dayanak varlığın IV'sindeki her %1'lik değişimin opsiyon fiyatını ne kadar değiştireceğini gösterir. 

Devamını Okuyun

Opsiyon Risk Faktörleri (Greeks)

Diğer tüm faktörler aynı olduğunda, bir opsiyonun IV'si ne kadar yüksek olursa dayanak varlığın gelecekteki volatilite olasılığı ve opsiyon fiyatı da o kadar yüksek olur.

Örnek

A yatırımcısının aşağıdaki BTC alış opsiyonuna sahip olduğunu varsayalım:

• Güncel BTC fiyatı: 20.000 USDT
• Kullanım fiyatı: 25.000 USDT

Dayanak varlığın fiyatındaki dalgalanma ne kadar yüksek olursa o kadar iyidir. Çünkü bu durumda, dayanak varlığın fiyatının 25.000 USDT'yi aşma olasılığı daha yüksek olacaktır.

Dayanak varlığın fiyatı yükselir ancak piyasa fiyatı dalgalanması düşük olursa, opsiyonun süresi dolduğunda BTC fiyatı muhtemelen 25.000 USDT'yi aşamayacaktır. Bu durumda, A yatırımcısının elindeki alış opsiyonu kârlı olmayacak ve ödenen prim kaybedilecektir.

Opsiyon alıcısı olduğunuzda, dayanak varlığın fiyatının mümkün olduğunca çok dalgalanması işinize gelir. Öte yandan, opsiyon satıcısıysanız dayanak varlığın fiyatının daha az dalgalı olması işinize gelir.

Dolayısıyla, dayanak varlık fiyatındaki dalgalanma ne kadar yüksek olursa opsiyonun IV'si de o kadar büyük olur. Yani genel olarak piyasa, opsiyonun kârlı ve opsiyon fiyatının daha yüksek olması olasılığını daha yüksek görür.

 

IV ve Bitiş Zamanı

IV'nin opsiyon fiyatlarına olan etkisi, farklı bitiş zamanlarına sahip opsiyonlar arasında değişiklik gösterir.

 

Opsiyonun bitiş tarihi ne kadar uzak olursa IV'nin opsiyon fiyatına olan etkisi de o kadar büyük olur. 

 

Opsiyonun bitiş tarihi ne kadar yakın olursa, volatilitenin etkisi daha düşük olacağından dayanak varlığın fiyat hareketlerindeki belirsizlik daha düşük olur. Dolayısıyla, opsiyonlar daha az belirsizlikle fiyatlanmış olur.

 

IV ve Kullanım Fiyatı 

Genel olarak IV’nin en düşük olduğu zaman, kullanım fiyatının dayanak varlığın fiyatına eşit olduğu zamandır. Kullanım fiyatı ile dayanak varlık fiyatı arasındaki fark ne kadar büyük olursa IV de o kadar yüksek olur ve bu durumda, "volatilite gülümsemesi" olarak da bilinen yay şeklinde bir eğri oluşur.

 

Volatilite gülümsemesinin oluşmasının iki temel nedeni vardır:

1. Dayanak varlığın farklı kullanım fiyatlarındaki volatilitesi değişiklik gösterir. Opsiyon alıcıları açısından, opsiyonun kullanım fiyatı mevcut piyasa fiyatından ne kadar çok saparsa dayanak varlık fiyatının kullanım fiyatına ulaşabilme olasılığı da o kadar yüksek olur.

2. Hedge etme stratejisi açısından bakıldığında, dayanak varlık fiyatı aniden önemli ölçüde yükselebileceğinden kazançlı olmayan (OTM) opsiyon, kazançlı olan (ITM) opsiyon hâline gelebilir. Bu durumda, opsiyon satıcılarının riskten korunmak amacıyla pozisyonlarını hedge etmesi zor olacaktır. Bu riskin telafisi amacıyla, kazançlı olmayan (OTM) opsiyon ne kadar yüksek olursa söz konusu opsiyonun IV'si de o kadar yüksek olur.

Bu aynı zamanda, bitiş tarihi daha yakın olan opsiyonların bitiş tarihi daha uzak olan opsiyonlara kıyasla daha belirgin bir volatilite gülümsemesine sahip olacağı anlamına gelir. Bitiş tarihi çok uzak olan opsiyonların volatilite gülümsemesi eğrisi genellikle daha düzdür.

Opsiyon fiyatlandırmasında kullanılan Black-Scholes modeli, volatilite gülümsemesini farklı bir şekilde yorumlar. Bu modelde, dayanak varlık fiyatına ait volatilitenin normal bir dağılım izleyeceği varsayılır. Ancak gerçekleşen senaryo çoğu zaman idealden uzaktır. Dayanak varlık fiyatının kullanım fiyatına ulaşması olasılığı genellikle bu model tarafından hesaplanan teorik değerden daha yüksektir; dolayısıyla IV de daha yüksek olacaktır.

Ancak, tıpkı opsiyon fiyatı gibi, opsiyon IV'si de opsiyon piyasasındaki alıcılar ile satıcılar arasında alınıp satılır. Dayanak varlığın fiyatı ve volatiliteye dair piyasa beklentilerinin yanı sıra, bir opsiyonun işlem hacmi ve pozisyonu da IV üzerinde etkiye sahiptir. 

Dolayısıyla, volatilite eğrisinin standart bir yay oluşturmadığı veya en düşük IV noktasının başa baş durumdaki (ATM) bölümden saptığı senaryolarla da karşılaşabiliriz.

 

IV Seviyesinin Değerlendirilmesi 

IV, dayanak varlığın fiyatındaki tahmin edilen olası değişimi temsil ettiğinden, tahminin gereğinden yüksek veya düşük olduğu senaryolar da mutlaka yaşanacaktır. Genellikle IV > HV olduğunda IV yüksektir; IV < HV olduğunda ise IV düşüktür.

Analiz süreci aşağıdaki şekilde işler:

Genel olarak, geçmiş volatiliteyi hesaplamak için geçmiş bir zaman dilimine (ör. 20 veya 60 gün) ait fiyatları kullanırız. 

Şöyle bir durum meydana gelebilir: Ani ve büyük piyasa fiyatı hareketlerinin gerçekleşmesi hâlinde HV, geçmiş verilerin ortalaması nedeniyle mevcut gerçek volatiliteyi olduğundan düşük gösterir ve IV'den önemli ölçüde küçük olur.

Bu durumda, en güncel geçmiş volatiliteyi ölçmek için gün içi ve daha sık (veya daha kısa aralıklı) zaman dilimi verilerini kullanabiliriz; bu da gelecekteki piyasa volatilitesi tahmininin gereğinden yüksek olmasına yol açabilir. Ancak bu şekilde, opsiyon kısa pozisyonları için delta hedging maliyeti daha gerçekçi bir şekilde gösterilebilir.

Dolayısıyla, bir opsiyonun başa baş durumdaki (ATM) bölümünün IV'si uzun vadeli geçmiş volatilitesinden ve kısa vadeli geçmiş volatilitesinden daha yüksek olduğunda bu, opsiyonun IV'sinin muhtemelen gereğinden yüksek olduğu anlamına gelir. Bu senaryoda, kısa vega değerine yönelik bazı opsiyon stratejilerini (ör. kısa pozisyonlu pergel stratejisi) değerlendirebiliriz. 

Benzer şekilde, bir opsiyonun IV'si uzun vadeli geçmiş volatilitesinden ve aynı zamanda kısa vadeli geçmiş volatilitesinden düşükse bu, opsiyonun IV'sinin olması gereken değerin altında tahmin edilmiş olabileceği anlamına gelir. Böyle bir durumda, bazı uzun vega stratejilerini (ör. uzun pozisyonlu pergel stratejisi) değerlendirebiliriz.

Referans almanız amacıyla aşağıda bazı opsiyon stratejileri verilmiştir:
 

 

 

IV ile Opsiyonlu İşlemler Nasıl Yapılır?

Doğrudan IV'ye göre emrinizi vermek için Opsiyon emirleri sayfasında IV Modunu seçmeniz yeterlidir. Daha fazla bilgi için lütfen bkz: Bybit'te Opsiyonlu İşlemleri Kullanmaya Başlama.

 

IV'ye göre emir verirken emir fiyatınızın, dayanak varlığın fiyatına ve opsiyonun bitiş zamanına göre değişeceğini lütfen unutmayın.
 

 

Sonuç

IV, yatırımcıların bir opsiyonun fiyatının makul olup olmadığını belirlemelerini sağlayan önemli bir göstergedir. Dayanak varlığın gelecekteki fiyat volatilitesinin, beklenen IV'den çok daha düşük olduğunu düşünüyorsanız IV ile kısa pozisyona veya tersi bir senaryoda uzun pozisyona girmeyi düşünebilirsiniz.

IV işlemleri yaparken değerlendirebileceğiniz bazı yaygın stratejiler (yukarıda belirtilen) mevcuttur. Alternatif olarak, IV işlemleri yaparken pozisyonunuzu daima "delta nötr" durumunda tutmak için delta değerinizi dinamik olarak hedge etmeyi de düşünebilirsiniz. Bunu yapabilmek için, bu işlevi yerine getiren ve delta değerinizin değişimini sürekli olarak takip eden bir alım-satım yazılımına sahip olmanız gerekir.