Vadeli İşlemlere Genel Bakış
Sözleşme Türleri
Vadeli İşlemler, bir dayanak varlığın performansından değer türeten finansal enstrümanlardır. Kimi zaman Türev İşlemler olarak da anılan bu enstrümanlar, tarafların piyasa fiyatlarındaki olası ters yönlü hareketlere karşılık pozisyonlarını hedge etmelerini sağlamak suretiyle finansal risklerini yönetmek için kullanılır.
Vadeli Sözleşmeler
Geleneksel süreli sözleşmelerin aksine vadeli sözleşmeler, sona erme veya uzlaşma tarihi bulundurmayan bir vadeli işlem türüdür. Bybit’in vadeli sözleşmelerinde marjin olarak USDT, USDC ve baz varlıklar (coin marjinli olarak da bilinir) kullanılır.
Fonlama Mekanizması: Bu süreç, fonlama ücretlerinin, fonlama oranına bağlı olarak 8 saatte bir uzun ve kısa pozisyon sahipleri arasında alınıp verilmesini gerekli kılar. Bu el değiştirme süreci, pozisyonun açıldığı belirli zaman dilimine bağlıdır. Söz konusu zaman dilimleri şöyledir: 03.00, 11.00 ve 19.00 (TSİ).
Fonlama oranı pozitif olduğunda uzun pozisyon sahipleri, kısa pozisyon sahiplerine ödeme yapar.
Fonlama oranı negatif olduğunda kısa pozisyon sahipleri, uzun pozisyon sahiplerine ödeme yapar.
Fonlama Ücreti hesaplaması: Fonlama Ücretleri = Pozisyon Değeri * Fonlama Oranı.
Fonlama oranı ayrıntıları için, buraya tıklayın.
Süreli Coin-M Vadeli Sözleşmeleri
Bybit’in süreli sözleşmelerinde marjin olarak USDC ve baz varlıklar kullanılır.
Sözleşmelerin sona erme tarihleri için aşağıda belirtilen zaman dilimlerinin son günü baz alınır: Mevcut hafta, sonraki hafta, takip eden üçüncü hafta, mevcut ay, sonraki ay, takip eden üçüncü ay, mevcut çeyrek ve sonraki çeyrek.
Ödeme/Uzlaşma: Uzlaşma fiyatı, sona erme zamanında önceki yarım saatlik zaman diliminin ortalama endeks fiyatını baz alır. Uzlaşma zamanı, uzlaşmanın yapılacağı tarihte saat 11.00’e (TSİ) karşılık gelir. USDC sözleşmeleri “nakit ödemeli”dir. Yani, sözleşmeyi satan taraf dayanak varlığı alıcıya transfer etmek yerine USDC cinsinden ödeme yapar. Coin marjinli sözleşmelerde uzlaşma ve ödeme işlemleri, dayanak varlık cinsinden gerçekleştirilir.
Opsiyon Sözleşmeleri
Bybit’in sunduğu opsiyonlar, dayanak varlık olarak BTC veya ETH’yi kullanan Avrupa tipi opsiyonlardır. Bu opsiyonlarda fiyatlandırma, dayanak varlığın İşlem Gören Son Fiyatı (LTP) ile örtük volatilite (IV) kullanılarak belirlenir. Uzlaşma/ödeme ve marjin ise USDC cinsindendir.
Marjin Türleri
Vadeli işlemlerde yapılan alım-satım işlemleri kapsamında marjin, pozisyonda bulunmak için teminat vazifesi görür. Başlangıç Marjini, bir pozisyon açmak (veya pozisyon değerinde artış yapmak) için gereken tutardır. Sürdürme Marjini ise, pozisyonu açık tutmayı sürdürmek için bulundurmaya devam etmeniz gereken minimum tutardır.
Endeks Fiyatı
Endeks Fiyatı, veri kullanılabilirliği ve ağırlık ayarlama faktörleriyle ayarlanmak suretiyle birden fazla spot borsadaki fiyatın ağırlıklı ortalamasından elde edilir. Referans alınan borsalardaki spot fiyatı, işlem hacmine ve fiyatın hacim ağırlıklı ortalama fiyattan ne kadar uzak olduğuna bağlı olarak ağırlıklı bir şekilde hesaplanır.
Endeks fiyatı hesaplaması için, buraya tıklayın.
Gösterge Fiyatı
Vadeli sözleşmelerin gerçek fiyatını tahmin etmek amacıyla borsalar tarafından kullanılan Gösterge Fiyatı, Endeks Fiyatı kullanılarak elde edilir. Gösterge Fiyatının ayarlanması ise piyasada açık durumda bir pozisyonda bulunma masrafını yansıtan, Fonlama Oranı gibi ilave faktörlerle yapılır. Alım-satım işlemlerinde Gösterge Fiyatı’nın başlıca kullanım amaçları şöyledir:
Gerçekleşmeyen kârı ve zararı hesaplamak.
Gösterge Fiyatı, Likidasyon Fiyatına ulaştığında veya Likidasyon Fiyatını aştığında likidasyonu tetiklemek.
Gösterge Fiyatının (Vadeli Sözleşmelerde) hesaplanması:
Gösterge Fiyatı = Medyan (Fiyat 1, Fiyat 2, İşlem Gören Son Fiyat)
Fiyat 1 = Endeks Fiyatı × [1 + Son Fonlama Oranı × % Cinsinden Fonlamaya Kalan Süre]
Fiyat 2 = Endeks Fiyatı + 5 Dakikalık Hareketli Ortalama.
5 Dakikalık Hareketli Ortalama = Hareketli Ortalama [(Alış Fiyatı + Satış Fiyatı) / 2 - Endeks Fiyatı] (değerler 5 dakikalık aralıkta her saniye ölçülür).
Gösterge Fiyatının (Süreli Sözleşmelerde) hesaplanması:
Gösterge Fiyatı = Endeks Fiyatı * (1 + Baz Oran)
Gösterge Fiyatının (Opsiyon Sözleşmelerinde) hesaplanması:
Vadeli fiyat, kullanım fiyatı, bitiş tarihine kalan zaman, faiz oranı ve örtük volatilite (IV) değerleri girdi olarak alınmak suretiyle Black-76 modeli kullanılarak hesaplanır.
IV, şunları baz alır: Spline Volatilite Yüzeyi, SABR Volatilite Yüzeyi
Referanslar
Sözleşme Detayları hakkında daha fazla bilgi için, buraya tıklayın.
Alım-Satım Parametreleri hakkında ayrıntılar için, buraya tıklayın.
Marjin Parametreleri hakkında ayrıntılar için, buraya tıklayın.